Δομή Ξύλου

Θεωρία (2 ώρες/εβδ.)

Δένδρα και φωτοσύνθεση. Εισαγωγή για το ξύλο. Μακροσκοπικά χαρακτηριστικά του ξύλου. Εγκάρσια, ακτινική και εφαπτομενική τομή (χαρακτηριστικά, ιδιαιτερότητες). Φυσικά χαρακτηριστικά του ξύλου. Χρώμα, σχεδίαση, βάρος, στιλπνότητα, οσμή. Μικροσκοπικά χαρακτηριστικά, ανατομικά στοιχεία και τύποι ξυλωδών κυττάρων. Υπομικροσκοπική δομή, μικροϊνίδια. Μελέτη του ξύλου στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Χημική σύσταση. Κυτταρίνη, λιγνίνη, ημικυτταρίνες, εκχυλίσματα. Ανόργανα συστατικά. Μεταβλητότητα της δομής και της χημικής σύστασης. Κάμβιο και μηχανισμός παραγωγής του ξύλου. Σφάλματα δομής, μεταχρωματισμοί (κυάνωση, μούχλα, ερυθρό εγκάρδιο, μαύρο εγκάρδιο), στρεψοΐνια, ραγάδες, ρόζοι, τραυματικά σφάλματα.

Εργαστήριο (1 ώρα/εβδ.)  

Κορμός του δένδρου (στοιχεία και χαρακτηριστικά). Φλοιός (στοιχεία και χαρακτηριστικά). Αποτύπωση σε σκίτσα όλων των αυξητικών χαρακτηριστικών του ξύλου. Μακροσκοπικά χαρακτηριστικά (εργαστηριακές ασκήσεις για το βάρος – σχεδίαση – οσμή – χρώμα) του ξύλου. Ασκήσεις και παραδείγματα. Κωνοφόρα είδη (κλείδες αναγνώρισης των κωνοφόρων). Κύτταρα τραχεϊδών. Αποτύπωση σε σκίτσα των ξυλωδών κυττάρων στα κωνοφόρα. Πλατύφυλλα είδη (κλείδες αναγνώρισης): δακτυλιόπορα, διασπορόπορα, ημιδακτυλιόπορα. Εργαστηριακή άσκηση για τις κλείδες αναγνώρισης,  Μικροσκοπική παρατήρηση κυττάρων και ιστών ξύλου κάτω από το μικροσκόπιο (2 κωνοφόρα είδη – 2 πλατύφυλλα είδη). Σφάλματα δομής του ξύλου – επίδειξη δοκιμίων με σφάλματα (αναγνώριση, αίτια, θέση εμφάνισης, επιπτώσεις στις χρήσεις του ξύλου). 

Η θεωρία είναι συνολικά δύο (2) ώρες την εβδομάδα και γίνεται στο αμφιθέατρο. Τα εργαστήρια του μαθήματος γίνονται μία (1) ώρα εβδομαδιαίως. Η παρακολούθηση των εργαστηρίων από τους φοιτητές είναι υποχρεωτική, κατά 80% τουλάχιστον. Από το 1^ο μάθημα επισημαίνεται από το διδάσκοντα η σημαντικότητα της παρακολούθησης αυτής, καθώς και της θεωρίας. Οι φοιτητές έχουν βασική υποχρέωση να παρακολουθούν όλα τα μαθήματα της θεωρίας.

Ουσιαστικά, τα εργαστήρια του μαθήματος αυτού αποτελούν συνέχεια της θεωρίας∙ έτσι, επιλύονται ασκήσεις που έχουν πρακτική εφαρμογή στο αντικείμενο. Στόχος των ασκήσεων είναι να μεγιστοποιήσει ο φοιτητής τις γνώσεις που απέκτησε από το θεωρητικό μέρος, με πρακτική άσκηση και ανάπτυξη της ικανότητας απομνημόνευσης και αποτύπωσης, επίλυσης τυχόν αποριών, καθώς και η απόκτηση βασικής γνώσης και εφαρμογής των βασικών αρχών της επιστήμης του ξύλου (δομή, κύτταρα, ρόλος, χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ξύλων, φυσικά χαρακτηριστικά).

Η τελική εργασία (project) του μαθήματος καταγράφεται σε ένα μπλοκ, δηλ. αποτελείται από επιμέρους εργασίες-για-το-σπίτι (homeworks), κατά βάση ατομικές, οι οποίες ανατίθενται κάθε εβδομάδα στο εργαστήριο, και οι φοιτητές έχουν υποχρέωση να σκιτσάρουν και να αποτυπώσουν  βασικά στοιχεία των ξυλωδών κυττάρων, των μερών τους, καθώς και βασικά γνωρίσματα του ξύλου, γενικότερα. Η τελική βαθμολογία όλων αυτών των εργασιών προσμετρείται σε ποσοστό 20% στην τελική βαθμολογία του εργαστηρίου. Το ποσοστό 50% του όλου, αφορά στην τελική γραπτή εξέταση της θεωρίας του μαθήματος.

Με το πέρας του εξαμήνου, θα πρέπει οι κ.κ. φοιτητές:

-να κατανοούν τι είναι το ξύλο ως υλικό και ποια είναι η σημασία του,

-να έχουν σαφή εικόνα των μακροσκοπικών και των φυσικών χαρακτηριστικών του ξύλου,

-να γνωρίζουν τα χαρακτηριστικά της μικροσκοπικής δομής του ξύλου και των ανατομικών στοιχείων του,

-να γνωρίζουν τα κύρια δομικά και μη δομικά συστατικά του ξύλου και τα χαρακτηριστικά τους,

-να μπορούν να αναγνωρίζουν τα σφάλματα δομής και να γνωρίζουν τα αίτια και τις συνέπειες αυτών, και

-να είναι σε θέση με βάση τις αισθήσεις τους (όραση, όσφρηση, αφή) και τη γνώση των κλείδων αναγνώρισης να αναγνωρίζουν τα κυριότερα ελληνικά είδη ξύλου (20).

ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Βουλγαρίδης, Ηλ. (2018). Ποιότητα και χρήσεις του ξύλου. https://repository.kallipos.gr/handle/11419/5260

Miller, R. B. (1999). Wood as an Engineering Material. Chapter 2: Structure of wood. http://www.fpl.fs.fed.us/documnts/fplgtr/fplgtr113/ch02.pdf

University of Cambridge (2006). The structure and mechanical behaviour of wood. http://www.doitpoms.ac.uk/tlplib/wood/index.php

Wiedenhoeft, A. (2005). Structure and Function of Wood. In: Handbook of Wood Chemistry and Wood Composites. http://www.fpl.fs.fed.us/documnts/pdf2005/fpl_2005_wiedenhoeft001.pdf

ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

Τσουμής Γ. (2010). Επιστήμη του Ξύλου. Τόμος Α - Δομή και Ιδιότητες. Υπηρεσία Δημοσιευμάτων Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη (διδακτικό σύγγραμμα), διανέμεται δωρεάν

Μαντάνης Γ. (2019). Δομή Ξύλου. Διδακτικές σημειώσεις. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ιστοσελίδα: http://mantanis.users.uth.gr/Domi-Xylou.pdf   

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

Wood Properties, Growth and Structure: http://treetesting.com/wood_properties_growth_and_structure.htm

Wood / ξύλο: https://en.wikipedia.org/wiki/Wood

About Wood Rot and Decay: http://www.novaguard.com/fungus.html

Είδη ξύλου του πλανήτη: https://www.wood-database.com 

Structure of wood (FPL-Madison): https://www.fpl.fs.fed.us/documnts/fplgtr/fplgtr113/ch02.pdf

Commercial Timbers: http://www1.biologie.uni-hamburg.de/b-online/wood/english/index.htm

«Αναγνώριση ξύλου» (του Γ. Μαντάνη):  http://mantanis.users.uth.gr/Anagnwrisi-Xylou.pdf